Daaruit zou moeten blijken dat het allemaal goed, beter of slechter gaat. Het vervelende van deze rapporten is dat ze vaak niet te vergelijken zijn met voorgaande jaren.
Dat komt omdat men iedere keer de systematiek verandert. Op een of andere manier wordt er steeds een methodewijzing noodzakelijk geacht. Dan blijkt bij de jeugdzorg opeens de wachtlijst te zijn verdwenen en de werkloosheid opeens heel erg mee te vallen. Veiligheid is dan weer opeens afgenomen. Je zou denken dat dit kwade opzet is. Gewoon om electorale redenen. Of is het dan toch het maskeren van een slecht functionerend ambtenaren apparaat. Het kan ook nog zo zijn dat de politiek een te grote broek heeft aangetrokken en de ambtenaren met een onmogelijke taak heeft opgezadeld en dat wil wegmoffelen.
Als je niet goed oplet als, bijvoorbeeld raadslid of parlementariër, trap je er gewoon in. De pers neemt dat dan weer over en de burger wordt daarna op het verkeerde been gezet. Er zijn vele voorbeelden te geven van onvergelijkbare jaarrapportages, ik beperk me er hier tot 2.
Een goed voorbeeld is bijvoorbeeld de wachtlijsten in de jeugdzorg. Kort geleden verscheen er een rapport van de Randstedelijke Rekenkamer waarin de cijferbrij werd uitgeplozen. Hun conclusie was hard. De cijfers waren “onbetrouwbaar”, omdat iedere instelling en provincie, als baas van de jeugdzorg, er zo z’n eigen draai aan gaf. Ook liet men zien dat de deelnemende jeugdzorginstellingen verschillend registreerden. Zo komt men dus tot het ronkende persbericht dat de wachtlijsten in de jeugdzorg weg zijn, terwijl kinderen toch gewoon 2 tot 4 maanden moeten wachten op de zo broodnodige hulp.
Ander voorbeeld is de politie. Door het steeds anders registreren kunnen de cijfers niet worden vergeleken. Zo laat men het ene jaar de aangifte bereidheid zwaarder meewegen dan het andere. Ook beoordeelt men het ene jaar de stafbare feiten anders dan het andere. Kattenkwaad is bijvoorbeeld opeens “kleine criminaliteit”. Dat weegt dan wel door in de criminaliteitscijfers, waardoor burgers zich onveiliger kunnen gaan voelen. Ook de tabelletjes zijn opeens niet meer hetzelfde of het gebied waarover de cijfers gaan zijn groter of kleiner.
Kortom het lezen en vergelijken van jaarcijfers is niet makkelijk geworden. En eerlijk gezegd denk ik wel eens dat er niet geheel per ongeluk van systematiek wordt gewisseld.
Het is een schone taak voor de nieuwe politici in de gemeenteraden om daar, op gemeentelijk niveau, eens een einde aan te maken en te eisen dat men vergelijkbare rapportages krijgt. Zo krijgt de burger eerlijkere informatie. Journalisten zouden daar wel eens beter op kunnen doorvragen bij de opstellers van de jaarverslagen.
Alfred Blokhuizen
GroenLinks Statenlid in Zuid-Holland